روزنامه کیهان روز چهارشنبه 30 آبان

یادداشت روز

آناپولیس

روزشمار برگزاری کنفرانس آناپولیس در مریلند کمتر از یک هفته را نشان می دهد. این مهلت اندک برای کنفرانسی که با تصمیم رییس جمهور پرمدعای آمریکا برگزار می شود و بنا دارد به قول خودش در آن مساله اعراب و اسراییل را در دوره ریاست جمهوری اش یکسره کند، فرصت اندکی است، مگر آنکه بخش اعظم کارها تاکنون انجام شده باشد. البته رفت و آمدهای فراوانی در منطقه صورت می گیرد، اما از مهیا بودن مقدمات نشانه های چندانی در دست نیست و همین سوالاتی را ایجاد می کند. آیا کنفرانس پاییزه آناپولیس برگزار خواهد شد؟ پاسخ این پرسش به احتمال قریب به یقین مثبت است. به این معنا که دولت جرج بوش کنفرانس را به هر تقدیر و با هر شرایطی برگزار خواهد کرد، ولو انکه نتیجه عملی کنفرانس یک افتضاح تاریخی دیگر مثل نشستهای قبلی برایش رقم بزند. اصولاً این یک ویژگی تیم نئومحافظه کار کاخ سفید است که اول تصمصم می گیرد آن را اعلام عمومی می کند، موضوع را برای خودش به یک امر حیثیتی تبدیل می کند، اقدام عملی را کلید می زند و سپس اگر شد درباره اش فکر و تجزیه و تحلیل می کند. تیم بوش تمام 7 سال گذشته را با همین روش عمل کرده فرمان را با قدرت چرخانده و به جدول زده است. آیا کنفرانس آناپولیس با حضور تمام شرکت کنندگان و در سطح مناسبی برگزار خواهد شد؟

پاسخ این سوال قدری مشکل است. در حالیکه اسامی چهل کشور به عنوان شرکت کنندگان در کنفرانس 26 نوامبر (پنجم آذر) اعلام شده، سفرهای متعدد مقامات امریکایی به منطقه صورت گرفته است و هنوز هم ادامه دارد، و اولمرت و محمود عباس و نمایندگانشان به مذاکرات فشرده مشغولند، تاکنون تنها کشوری که آمادگی جدی اش را برای حضور در این کنفرانس اعلام کرده مصر است. حسنی مبارک این آمادگی را دیروز در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با ایهود اولمرت در قاهره اعلام کرد و البته یک قدم فراتر رفت و از تمایلش برای سفر به سرزمینهای اشغالی هم سخن گفت.

بجز این آنچه از اظهارات و مواضع سایر سران عرب منتشر می شود، فضایی از یاس، ناراحتی و بلکه خشم را نشان می دهد. وزیر خارجه عربستان از جمله کسانی است که          بی اعتقادی اش به نتیجه بخش بودن آناپولیس را به صراحت به زبان آورده و گفته: اسراییلی ها چطور در اناپولیس از صلح سخن خواهند گفت در حالیکه دارند به توسعه شهرکها و ساختن دیوار حائل ادامه می دهند؟ این موضع تفاوت چندانی با مواضع عمر موسی دبیرکل اتحادیه عرب و مقامات بلندپایه کشورهای عضو این اتحادیه ندارد. به همن دلیل است که وقتی       می بینند مسایل مقدماتی برگزاری کنفرانس حل نشده برای شرکت در آن اظهار بی میلی و اعلام انصراف می کنند و یا آنکه فقط به سفیران کشورشان در واشنگتن ماموریت شرکت در آناپولیس را می دهند. و پرسش نهایی و کلیدی اینکه: آیا برگزاری کنفرانس آناپولیس با موفقیت و نتیجه ای مثبت همراه خواهد بود؟

یک نگاه به این سوال نگاه اولمرت است که در مصاحبه مطبوعاتی مشترکش با مبارک گفت: واقعیت برگزاری کنفرانس صلح، پیروزی آن است. اما نگاه اصلی که کاهش بحران و نه حل و فصل واقعی اش را و یا حداقل تاسیس دو دولت مستقل اسراییلی و فلسطینی را از این کنفرانس انتظار دارد برای یافتن پاسخ این سئال با پرسشهای دیگری مواجه است که جواب انها با توجه به واقعیت های موجود امیدوار کننده نیست.

آیا اراده ای برای صلح مبتنی بر عدالت وجود دارد؟ منظور از عدالت، عدالت مورد نظر طراحان کنفرانس آناپولیس است و گرنه عدالت مورد نظر ملت مظلوم فلسطین، مسلمانان و آزادیخواهان جهان با چنین «صلح ها» و کنفرانس هایی مانند دو خط موازی هستند.      حداقل های لازم برای صلح مبتنی بر عدالت –با استانداردهای امریکایی- یکی آن است که طرف فلسطینی شرکت کننده در مذاکرات و کنفرانس نماینده واقع مردم فلسطین باشد و با شیوه های دموکراتیک و بر اساس آرای مردم این کشور بر سر کار آمده باشد. دیگر آنکه در دوران مذاکرات مقدماتی وقفه ای در تداوم عملیات اشغالگرانه ایجاد شود. اکنون که کمتر از یک هفته به برگزاری کنفرانس مانده نه فعالیتهای شهرک سازی متوقف شده نه کنترل امنیتی در کرانه باختری به فلسطینی ها واگذار گردیده و نه هیچ یک از اسرای فلسطینی نزد    خانواده شان برگشته اند.

سوال دیگر این است که آیا حتی اراده ای برای صلح با همین شرایط فعلی در طراحان کنفرانس وجود دارد؟ اگر آتش بس را مقدمه ضروری صلح بدانیم حمله دیروز صهیونیستها به غره و کرانه باختری دقیقاً گامی در جهت نابودی صلح بود، چیزی که اولمرت در قاهره به ادامه اش تهدید کرده بود. او علاوه بر این خواستار سرکو وحشیانه حماس توسط تشکیلات خودگردان به عنوان پیش شرط موفقیت کنفرانس شد و این یعنی گام برداشتن در جهت مخالفت با صلح.

آیا اعراب و حتی اروپایی ها بنای همراهی جدی با اهداف امریکا از برگزاری کنفرانس آناپولیس را دارند؟ در مورد اعراب چشم انداز مثبتی پیش رو نیست. وزرای خارجه اتحادیه عرب به دعوت عمروموسی برای بررسی «طرح صلح عربی» روز جمعه در قاهره جمع می شوند. هدف اعلام کمیته طرح صلح عربی که متشکل از مصر، اردن، عربستان، بحرین، قطر، مغرب، الجزایر، تونس، سودان، فلسطین، لبنان و یمن، اتخاذ موضع قاطع و هماهنگ در برابر نشست آناپولیس است تا مانع از امتیاز دادن بی حساب و کتاب نمایندگان محمود عباس به صهیونیستها شود. این چیزی نیست که آمریکا و رژیم صهیونیستی خواهان آن هستند. در مورد اروپاییها اگرچه حرفهاییی زده شده و مثلاً سولانا رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و بنیتا والدنر کمیسیونر این اتحادیه سند استراتژیکی تهیه کرده اند که تشکیل کشور مستقل فلسطینی را هم در آن گنجانده اند و یا تونی بلر در کنار فیاض سلام و ایهود باراک از چند پروژه اقتصادی مثل ایجاد منطقه صنعتی در کرانه باختری و سیستم فاضلاب در غزه سخن به میان آورده اند، ولی عزمی جدی و یکپارچه از اروپا به چشم نمی خورد. سهل است، در اثنای کوششهای آمریکا برای برگزاری آناپولیس مرکل از فشار به آمریکا برای پذیرش تغییرات مورد نظرش در ترکیب شورای امنیت حرف می زند. شاید به دلایلی از همین دست است که پاول بخشی از سخنانش در نشست بانک ملی کویت را به گلایه از اروپا اختصاص داد و گفت: کشورهای اروپایی فقط حرف زدن بلدند و به گفته هایشان عمل نمی کنند، هروقت هم کار به مراحل حساس می رسد به آمریکا پناه می آورند ولی ما اراده داریم و به حرفهایمان عمل      می کنیم! و اخرین و مهمترین سوال این که انهایی که با تمام وجود بنا دارند نشست آناپولیس با موفقیت کامل برگزار شود مثل آمریکا، اسراییل، مبارک و محمود عباس توان لازم را برای انجام خواسته هایشان دارند؟اولمرت اگر می توانست مبارزان فلسطینی را سرکوب کند خودش این کار را انجام می داد. نه دست به دامن آمریکا می شد، نه مبارک و نه ابومازن و فیاض سلام، محمود عباس هم هنوز از زیر ضربات خردکننده ای که غزه را به طور کامل از دستش درآورده قد راست نکرده تا بتواند به کارهای دیگری بپردازد. تعبیری که ابوعبیده سخنگوی گردانهای عزالدین قسام در برابر تهدید وزیر کشور فیاض سلام به کاربرد، خیلی گویاست: جابه جاکردن کوهها برای محمود عباس و گروهش آسانتر از خلع سلاح و سرکوب مبارزان است.

و درباره آمریکا، خیلی نیاز به بررسی اوضاع سیاسی و نظامی و اقتصادی کاخ سفید نیست. فقط به این لاف وزیر انرژی آمریکا توجه کنید: سام بیمن در حضور خبرنگاران گفت: ما از طرح ایران «که مورد استقبال اعضای اوپک واقع شده» درباره جایگزین کردن دلار در تعیین قیمت نفت اصلاً احساس نگرانی نمی کنیم. البته اعضای اوپک باید برای مهار قیمت در نشست بعدی، تولیدشان را افزایش دهند!

ناصر بهرامی راد