روزنامه اعتماد روز دوشنبه 5 آذرماه

 

ایسنا آبروی ماست

چند وقت پیش مطلع شدم که به مناسبت انتشار یکمین میلیون خبر ایسنا مراسمی برگزار  می شود. فکر می کردم که به این مناسبت مراسم بزرگی در پیش است و مسئولان سازمانها و دستگاههای ذیربط این موفقیت چشمگیر نهاد جوان ایسنا را تبریک می گویند، اما وقتی آنجا رفتم دیدم محفلی است ساده و با حضور گروهی از جدی ترین و پرشورترین و جوان ترین و تاثیرگذارترین عناصر خبر کشور و همگی از مجموعه ایسنا.

آنان به مناسبت ارسال یکمین میلیون خبر کیکی بریدند و جشن کوچک خود را صمیمانه و غریبانه برگزار کردند و هیچ گزارشی از آن مراسم در شبکه های مختلف صدا و سیما و سایر رسانه ها انتشار نیافت. این می توانست نشانه دو نگرانی باشد یکی اینکه نگاه مدیران دولتی به خبرگزاری پیشتاز و روزآمدی مثل ایسنا نگاه مثبتی نیست و نه تنها توفیق در تولید یک میلیون خبر برایشان خوشایند نیست که نگران کننده هم هست و دیگر اینکه خود بچه های ایسنا هم دلواپسی هایی دارند که  نمی خواهند موفقیت به این بزرگی را با صدای بلند اعلام کنند. این روزها خبرهایی که از ایسنا می رسد نشان  می دهد که این نگرانیها بی جهت نبوده است. تاسیس خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا» در تاریخ خبر ایران رویداد مهمی است. هنگامی که بحث تاسیس خبرگزاریهای غیر رسمی مطرح شد مخالفانی جدی داشت. گروهی از مدیران رسانه های رسمی خبری از مخالفان تاسیس خبرگزاریهای غیر دولتی بودند. به نظر آنان حضور خبرگزاریهای غیر دولتی به کار آنان آسیب وارد     می کرد. از سوی دیگر برخی از مقامهای رسمی از منظر امنیت ملی با تاسیس خبرگزاریهای غیر دولتی مخالف بودند و گمان می کردند خارج کردن جریان تولید خبر از انحصار دولت به مسایل و مشکلات امنیتی می انجامد اما گروهی دیگر گمان می کردند که حضور خبرگزاریهای غیر دولتی نه تنها مشکلی ایجاد نمی کند که با ورود رقیب در افزایش کیفیت فعالیتهای رسانه های ملی و رسمی خبری نیز موثر خواهد بود. ضمن اینکه به نظر می رسید که خبرگزاریهای غیر دولتی نه تنها برای منافع ملی آسیبی نخواهند داشت بلکه از منظری در خدمت منافع ملی قرار خواهند گرفت.

روایت و تحلیل غیر ایرانی از رویدادهای ایران یکی از مشکلاتی است که متخصصان ارتباطات نیز به آن اشاره کرده اند. پیش از تاسیس و توسعه خبرگزاریهای غیر دولتی رویدادهای ایران در حجم وسیعی از سوی رسانه های متنوع خارجی روایت می شد و طبیعی است که در هر روایتی منافع و ملاحظات راوی نیز مداخله داشته باشد و وقتی همه رویدادهای یک کشور به روایتهای بیگانگان گفته شود طبیعی است که منافع ملی آن کشور رعایت نشود و تصویر نامناسبی از آن در جهان ارائه شود. حضور یک خبرگزاری دولتی که رقیبی برایش نیست، باعث می شد که ما در روایت رویدادهای خودمان مشکل و ضعف داشته باشیم.

وقتی ایسنا و متعاقب آن دیگر خبرگزاری های غیر رسمی تایید شدند، این ماجرا آشکارتر شد و اکنون مثالهای زیادی برای اثبات ادعایمان داریم. یادم نمی رود که در ماجرای 18 تیر ایسنا یکی از منابع خبری جدی بود و رسانه ها و خبرگزاری های خارجی نیز به خبرگزاری دانشجویان ایران استناد می کردند. در آن روزها وقتی با ایسنا برخوردی نامناسب صورت گرفت این خبرگزاری هم خبر رسانی درباره آن حادثه را متوقف کرد و بعد از آن بود که دیدیم اخبار مخدوش از حادثه افزیش پیدا کرد. البته ایسنا به خاطر رعایت منافع ملی بلافاصله به خبر رسانی ادامه داد.

ایسنا و دیگر خبرگزاریهایی که بعد به جرگه خبررسانی پیوستند با شکستن انحصار تولید خبررسانی پیوستند، با شکستن انحصار تولید خبر تاثیر زیادی در جامعه ایران گذاشتند. این خبرگزاریها با به کارگیری نیروهای جوان و خلاق و کم توقع و پرنشاط هم توانستند دایره خبررسانی را گسترده تر کنند و هم به خبررسانی در ایران سرعت دادند و البته به دلیل روش آزمون و خطایی که ناگزیر به کار گرفته بودند اشکالهایی هم در کار بود، اما ایسنا و دیگر خبرگزاریها اکنون به بلوغ رسیده اند.

یکی از ویژگیهای ایسنا که باعث مخالفتهایی از سوی نهادها رسمی می شد و اکنون به شکل پررنگ تری خود را نشان می دهد، رویکرد انتقادی این خبرگزاری بود زیرا ما مدیران عادت به شنیدن نقد نداریم، و هر نقدی را به حساب دشمنی می گذاریم. این خبرگزاری در حوزه فرهنگ و هنر نیز چنین رویکردی داشت و انتقاد از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به کرات در خروجی آن مشاهده می شد و حجم نقد آنان به حدی بود که برخی از همکاران را نیز نگران و ناراحت می کرد، اما مدیریت فرهنگی این اتفاق را به فال نیک می گرفت و نه تنها مشکلی بر سر راهشان ایجاد نمی شد بلکه هر جایی به مشکل برمی خوردند به یاریشان می شتافت، زیرا باور داشتیم که فرهنگ نقد بدون چنین تحمل هایی شکل نمی گیرد و منافع چند صدایی در فضای جامعه ما دستاورد بزرگی است که هزینه محدود آن را باید پرداخت. اکنون ایسنا در دوره بلوغ خود به سر می برد اما نحوه فعالیتش هنوز با مخالفتهایی روبروست. برخی گمان نکنند با محدود کردن این خبرگزاری به بیان روایتهای کلیشه ای به منافع و امنیت ملی کمک می کنند، در حالیکه چنین محدودیتهای بار دیگر روایت ایرانی از رویدادهای کشور را کم رنگ و مخدوش می کند و به بیگانگان امکان فعالیتهای بیشتری می دهد و آنان می توانند در غیبت نگاه، تحلیل و روایتهای متعدد ایرانی جولان بیشتری بدهند. به نظرم اعتماد به ایسنا و نشاط دانشجویی و حمایت از فعایتهای آزادانه آن بزرگترین خدمت به منافع ملی در حوزه خبر است و امیدواریم مدیران، مقامات و سیاستگذاران رسانه ای به این نکته مهم توجه داشته باشند که ایسنا   آبروی ماست.